زمانی که یک دندان کشیده میشود، بخش مهمی از روند درمان، مراقبت‌های بعد از آن است. این مقاله با هدف ارائه «راهنمای کامل مراقبت پس از کشیدن دندان (post-extraction care)» تدوین شده تا شما با رعایت دقیق مراحل بتوانید با درد کمتر، عفونت کمتر و احساس آرامش بیشتر بهبود یابید.
در مطب دنتو مینا، ما معتقدیم که کشیدن دندان پایان کار نیست، بلکه آغاز مراقبت هوشمندانه است…
چرا مراقبت بعد از کشیدن دندان مهم است؟
برای پیشگیری از درد شدید، عفونت، و یکی از رایج‌ترین عوارض به نام «خشک‌شدگی حفره» (dry socket) ضروری است. مثال عملی: فرض کنید دندان پایینی عقل شما کشیده شده — اگر لخته خون محافظ حفره به‌خوبی شکل نگیرد یا کنده شود، احتمال بروز dry socket بالا می‌رود که ممکن است تا ۱۰ برابر درد شدیدتر و مدت بهبودی طولانی‌تر ایجاد کند.
مطالعات نشان داده‌اند که میزان بروز مشکلات پس از کشیدن دندان برای بیمارانی که دستورالعمل‌های پس از عمل را رعایت نمی‌کنند بیشتر است. (PMC) به عنوان مثال، خطر dry socket برای برخی کشیدن‌های پیچیده تا حدود ۰.۵ ٪ تا ۵ ٪ گزارش شده است. (Verywell Health) پس، این مراقبت‌ها (post-extraction care) نه «اضافی» بلکه بخش جدایی ناپذیر روند درمانی هستند.
بعد از کشیدن دندان، دقیقاً گاز استریل را به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه روی ناحیه زخم بگذارید تا خونریزی کنترل شود.
در این مدت صحبت نکنید، تف نکنید، چیزی نخورید؛ چون هر فشاری ممکن است لخته را جابجا کند.
اگر خونریزی ادامه داشت، گاز جدید گذاشته و ۳۰ دقیقه فشار دهید.
از استفاده از نی (straw) خودداری کنید؛ مکش می‌تواند لخته را جدا کند و خطر خشک‌شدگی حفره را بالا ببرد.
مطالعه‌ی معتبر می‌گوید: بی‌تحرکی و فشار کم در ساعت‌های نخست، به بهبودی کمک می‌کند. (DHMC and Clinics)
۲. در ۲۴ ساعت اول
تغذیه مناسب + حفظ آرامش الزامی است. مجاز:
نوشیدنی خنک (بدون استفاده از نی)
مواد غذایی نرم و ولرم مثل سوپ ولرم، پوره سیب‌زمینی، ماست، پودینگ، بستنی، تخم‌مرغ نرم.
استراحت کافی و بالا نگه داشتن سر هنگام دراز کشیدن. ممنوع:
غذاهای بسیار داغ یا تند
نوشیدنی‌های الکلی یا پرکافئین
سیگار، قلیان یا ویپینگ
تف کردن شدید، شستوشوی شدید یا مسواک زدن محکم روی ناحیه زخم
هدف: حفظ لخته خون و جلوگیری از تحریک زخم. مطالعه کلینیک معتبر “Cleveland Clinic” نیز توصیه می‌کند از نی استفاده نشود، از فعالیت سنگین بپرهیزید، و مواد غذایی نرم مصرف کنید. (Cleveland Clinic)
۳. از روز دوم تا پنجم
شروع آرام به فعالیت + مراقبت ملایم.
از روز دوم می‌توان دهان را با محلول آب‌نمک رقیق (نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب ولرم) روزی ۳ تا ۴ بار مخصوصاً بعد از غذا شست‌وشو داد.
مسواک زدن دندان‌ها و زبان با احتیاط ادامه دهید اما منطقه زخم را به‌آرامی تمیز کنید.
اگر دندان‌پزشک دهان‌شویه کلرهگزیدین (۰٫۱۲٪) تجویز کرده، طبق دستور استفاده شود.
داروهای تجویز شده مانند آنتی‌بیوتیک یا مسکن را دقیق و کامل مصرف نمایید.
خون‌آب اندک تا چند ساعت طبیعی است؛ اگر خونریزی مداوم داشتید، گاز استریل تازه یا کیسه چای سرد و مرطوب روی زخم بگذارید و فشار دهید.
برای کاهش درد و تورم، کیسه یخ روی گونه قرار دهید (هر بار ۱۵ دقیقه با فاصله ۱۵ دقیقه). مطالعه “Massachusetts General Hospital” می‌گوید: «بیشترین درد و تورم در روزهای ۲-۳ است». (Massachusetts General Hospital)
۴. کارهایی که نباید انجام دهید
فعالیت‌های خطرساز ممنوع!
سیگار یا قلیان تا حداقل ۴۸-۷۲ ساعت بعد ممنوع است.
استفاده از نی یا تف شدید ممنوع.
مصرف غذاهای سخت یا چسبنده (مثل آجیل، چیپس، نان تست) ممنوع.
لمس زخم با زبان یا انگشت ممنوع.
ورزش یا فعالیت سنگین در دو روز اول ممنوع. مطالعه دقیق‌تر می‌گوید: هیچ نیروی مکش (از نی یا تنفس شدید) نباید وجود داشته باشد چون می‌تواند لخته را جابجا کند. (Medical News Today)
۵. علائم هشداردهنده — کی باید با دندان‌پزشک تماس بگیرید؟
درد شدید ، تب ، خونریزی طولانی = تماس فوری.
درد شدیدی که بعد از دو روز آغاز میشود یا بدتر می‌گردد (احتمال dry socket)
بوی بد دهان یا ترشح چرکی
تب، تورم زیاد، سختی در باز کردن دهان
خونریزی شدید یا طولانی بیش از ۱۲ ساعت مطالعات می‌گویند بروز چنین علائمی می‌تواند نشانهٔ عفونت یا سایر مشکلات باشد. (BLVD Dentistry & Orthodontics)
۶. نکات تکمیلی و بازگشت به زندگی عادی
در خواب، سر بالاتر از سطح بدن قرار دهید (مثلاً دو بالش زیر سر) تا تورم کاهش یابد.
رژیم غذایی نرم را دست‌کم ۲-۳ روز ادامه دهید.
اگر بخیه دارید، طبق دستور پزشک برای کشیدن یا بررسی مراجعه کنید.
ترمیم کامل بافت معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. (Medical News Today)
در مطب دنتومینا، ما توصیه می‌کنیم که جلسۀ معاینهٔ پس از کشیدن را نادیده نگیرید — بررسی وضعیت زخم و بخیه بسیار مهم است.
خانم «سارا» که دندان عقل پایینش در مطب ما کشیده شد، طبق راهنمای بالا عمل کرد:
همان‌روز با گاز ۴۵ دقیقه فشار داد و از نی استفاده نکرد.
روز اول سوپ ولرم و ماست خورد، از کشیدن و تف شدید خودداری کرد.
روز دوم محلول آب‌نمک شروع کرد، مسواک‌اش را ادامه داد ولی سمت زخم را با احتیاط تمیز کرد.
سیگار نکشید، فعالیت سنگین نکرد. نتیجه؟ درد خیلی کمتر از حد انتظار، بدون تورم شدید، و در روز هفتم توضیح داد: «خیلی سریع‌تر از آن‌چه فکر می‌کردم توانستم غذاهای معمولی را بخورم». این تجربه هم برای او و هم برای ما در دنتومیناتأیید کرد که رعایت دقیق «مراقبت پس از کشیدن دندان» معجزه نمی‌کند، ولی روند بهبودی را بسیار قابل‌کنترل‌تر می‌کند.
جمع‌بندی
بطور خلاصه :
کشیدن دندان پایان مسیر درمان نیست؛ آغاز مسیر بهبودی است.
با رعایت دقیق مراحل مراقبتی (از حفظ لخته، تغذیه مناسب، دوری از نی و سیگار، تا مراقبت از زخم) شما می‌توانید درد کمتر، بهبودی سریع‌تر، و ریسک عفونت یا خشک‌شدگی حفره را به حداقل برسانید.
در مطب دنتومینا، ما همراه شما هستیم تا هر مرحلهٔ بهبود را با اطمینان پشت سر بگذارید.
اگر علائم هشداردهنده مشاهده کردید، سریعاً با دندان‌پزشک تماس بگیرید.
به شما آرزوی لبخندی سالم‌تر و تجربه‌ای راحت‌تر پس از کشیدن دندان دارم. — دکتر مینا اهرابی، دنتومینا
سوالات متداول مراقبت پس از کشیدن دندان | دنتومینا🦷
سوالات متداول مراقبت پس از کشیدن دندان
برای دیدن پاسخ، روی هر سؤال بزنید
1چقدر طول می‌کشد تا زخم کشیدن دندان بهبود یابد؟
▾
معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز برای بهبودی سطحی زمان می‌برد؛ اما ترمیم کامل استخوان ممکن است چند ماه طول بکشد. (Cleveland Clinic)
2آیا می‌توان از نی برای نوشیدن استفاده کرد؟
▾
خیر، استعمال نی تا حداقل ۲۴ ساعت ممنوع است چون مکش ممکن است لخته خون را جدا کرده و خطر خشک‌شدگی حفره را افزایش دهد.
3چه زمانی می‌توان غذاهای معمولی خورد؟
▾
اگر احساس راحتی دارید و درد یا تورم کاهش یافته است، معمولاً پس از روز ۳ تا ۵ می‌توان به تدریج به غذاهای معمولی بازگشت؛ اما بهتر است تا زمان بهبود کامل از غذاهای سخت و ترد پرهیز کنید.
4آیا باید از دهان‌شویه استفاده کنم؟
▾
بله، معمولاً از روز دوم تا پنجم می‌توانید از محلول آب‌نمک رقیق یا دهان‌شویه کلرهگزیدین (۰٫۱۲٪) استفاده کنید، طبق توصیهٔ دندان‌پزشک.
5درد طبیعی بعد از کشیدن دندان چقدر است؟
▾
درد تا ۲–۳ روز طبیعی است و سپس باید کاهش یابد. افزایش درد بعد از این زمان می‌تواند نشانهٔ بروز مشکل باشد. (Massachusetts General Hospital)
6چه زمانی باید با دندان‌پزشک تماس بگیرم؟
▾
اگر درد شدید، بوی بد دهان، ترشح چرکی، تب یا خونریزی طولانی داشتید، فوراً با دندان‌پزشک تماس بگیرید.
7آیا سیگار بعد از کشیدن دندان ممنوع است؟
▾
بله، حداقل برای ۴۸ تا ۷۲ ساعت سیگار، قلیان یا ویپینگ کاملاً ممنوع است. این مواد روند بهبودی را کند کرده و احتمال خشک‌شدگی حفره را افزایش می‌دهند.
8چرا لخته خون پس از کشیدن دندان مهم است؟
▾
لخته خون مانند یک پوشش محافظ از استخوان و اعصاب زیر زخم محافظت می‌کند. در صورت از بین رفتن آن، استخوان در معرض دهان قرار می‌گیرد و می‌تواند درد و عفونت ایجاد کند.
9آیا فعالیت بدنی سنگین بلافاصله بعد از کشیدن دندان ممنوع است؟
▾
بله، فعالیت شدید بدنی، ورزش یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند فشار خون را افزایش داده و موجب خونریزی یا باز شدن لخته شود؛ حداقل دو روز استراحت کنید.
10آیا استفاده از کمپرس یخ مفید است؟
▾
بله، در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول می‌توانید هر بار ۱۵ دقیقه کمپرس یخ روی گونه سمت زخم بگذارید و سپس ۱۵ دقیقه استراحت دهید تا تورم کاهش یابد.
✨ بهبود سریع پس از کشیدن دندان !
با انجام مراقبت های پس از کشیدن دندان، منتظر نمانید تا مشکل جدی‌تر شود
در کلینیک دندانپزشکی دنتومینا، با جدیدترین تجهیزات و متخصصان مجرب، بهترین مشاوره و بهترین درمان ارائه میشود
